Uskoro će se navršiti tri decenije od nasilne dezintegracije SFRJ i kapitalističke tranzicije njenih bivših republika, koja nije donela demokratiju i opšte blagostanje, obećavano od strane desno orijentisanih partija nacionalističke i neoliberalne provenijencije. Naprotiv, od većine prevarenih, opljačkanih i obespravljenih privatizacionih gubitnika, stvorena je dehumanizovana masa siromašnih, obezličenih i besperspektivnih robova u partokratsko-klijentelističkim kolonijalnim poretcima, kojima autoritarno upravljaju ratno-profiterske i tranziciono-mafijaške kompradorske elite.

Piše: Milan Đorđević

Stoga su u novom milenijumu, kao reakcija nepristajanja na tu dramatičnu istorijsku situaciju, na prostoru bivše Jugoslavije nastali autonomni društveni pokreti i novi politički subjekti, koji su svoje subverzivno i antisistemsko delovanje zasnovali na obnovljenim idejama i vrednostima radikalne levice. Oni se zalažu za socijalnu pravdu i antiimperijalno kolektivno oslobađanje u okviru balkanske federacije samoupravnih radničkih demokratija. Taj strateški programski cilj nastoje da ostvare zajedničkim suprotstavljanjem kolonijalnom pustošenju njihovih zemalja od strane globalnih centara porobljivačkog i izrabljivačkog kapitalističkog mehanizma, pokretanog sebičnošću i nezajažljivom pohlepom jednog procenta čovečanstva, u čijoj službi su i autoritarne, kriminalizovane i antinarodne postsocijalističke vladajuće klase. Za realizaciju njihovih namera, sadržanih u buđenju nade u mogućnost uspešnog stranačkog organizovanja i internacionalnog mobilisanja radničke klase, u cilju njenog oslobađanja od okova i stvaranja boljeg sveta, od presudnog značaja je i borba u polju kulture protiv dominantnih nacionalističkih i neoliberalnih ideoloških manipulacija.

Obrazovni sistem, režimski mediji, lumpeninteligencija i drugi proizvođači vladajućeg kulturnog modela imaju zadatak da idejno i vrednosno oblikuju porobljenu i poniženu većinu u duhu fatalističkog mirenja i saživljavanja sa postojećim „bezalternativnimˮ poretkom. Funkcija te mentalne društvene nadgradnje je da reprodukuje vladajuće materijalne odnose sprečavanjem klasnog osvešćivanja većine, kojoj se u zamenu za život dostojan čoveka nude nacionalistički mitovi o slavnoj prošlosti, kapitalističke bajke o preduzetništvu i religijske priče o pravdi na drugom svetu.

Poput socijalno i politički angažovane umetnosti i posebno umetničke muzike, kreirane klasičnim i savremenim tehnološkim sredstvima na ideološkim pozicijama socijalističke levice, rokenrol je od nastanka do danas, u svom izvornom idejno-vrednosnom kodu i stvaralačkoj praksi konceptualno artikulisane buke, sadržao snažan i društveno uticajan humanističko-emancipatorski potencijal.

Ispoljavao ga je u javnoj kritici i pobuni, umetnošću reči sjedinjene s zvukom, protiv rasizma, militarizma, socijalne nepravde, konzumerizma, imperijalizma, fašizma i ostalih brojnih negativnih pojava kapitalističkog društvenog sistema. Stoga bi i danas, u vreme globalne krize muzičke industrije izazvane pandemijom Kovid-19, u svom sadržajnom bogatstvu i nekomercijalizovanom vidu, u sinergiji sa srodnim muzičkim žanrovima, umetničkom i teorijskom produkcijom, možda mogao dati doprinos stvaranju alternativnog kulturnog modela i borbi nove levice za stvaranje boljeg sveta na drugačijim socio-ekonomskim, idejnim i vrednosnim postavkama.

Osnovni ciljevi serijala kratkih intervjua pod naslovom „Nova levica – angažovana muzika i kulturaˮ, urađenih sa više ili manje istaknutim stvaraocima različitih generacija, koji su sačuvali lični i profesionalni integritet, a ideje i vrednosti levice su im bliske, sadržani su u suprotstavljanju nacionalističkim istorijskim revizijama jugoslovenske prošlosti, artikulisanju stavova o potrebi stvaranja radničke partije u Srbiji i mogućoj ulozi muzike i generalno alternativne kulturne produkcije u njenoj popularizaciji i borbi na ideološkom planu.

Iako je vaše odrastanje u Drugoj Jugoslaviji nasilno prekinuto ratnom traumom, ličnost ste trajno oblikovali na vrednosnoj orijentaciji naše bivše države, o čemu svedoči i serija vaših popularnih ilustracija, kojima ste u teškim okolnostima, na opšte oduševljenje, istorijski aktivirali simbolički potencijal Vučka, Zagija i Pobednika u izražavanju regionalne solidarnosti, empatije i zajedništva, ali i kritike nacionalizma i socijalnih poredaka koje je stvorio. Ako uvažimo sve njegove mane i nedostatke, koja civilizacijska dostignuća socijalističkog društvenog uređenja su odbačena i poništena u tranzicionom procesu, a smatrate da bi trebala da budu obnovljena i da li je uopšte moguće ostvariti tu zamisao?

Midhat: Inteligentan čovjek je davno rekao: „Nemoguće je dvaput preći istu rijeku, jer kada pokušaš to više nije ista rijeka a ti više nisi isti čovjek.ˮ Iluzorno je pokušavati identifikovati se sa prošlošću jer previše je faktora bilo dijelom njenog nastajanja za koje mi dan danas ne znamo. Čovječanstvo je uvijek neminovno uticalo na razvoj ili zastoj svih svojih dijelova – kroz kulturni, ekonomski i naučni razvoj i diseminaciju znanja. I najudaljenija plemena u džunglama su na svojoj koži osjećala izume štampane riječi, motora sa unutrašnjim sagorijevanjem i elekrtične i atomske energije – htjeli to oni ili ne. Koji i čiji vanjski i unutrašnji uticaji su bili ključni za uspone i padove svih naših prošlosti će nam zauvijek ostati nepoznati tako da mislim da je skoro pa nemoguće replicirati uslove u kojima su one nastajale. Ono što možemo i moramo je detaljno analizirati današnje društvo na svim njegovim nivoima i probati aplicirati osnovne sekularne i humanističke principe na kojima moderno društvo mora počivati.

Vaše ilustracije predstavljaju i efektan doprinos antifašističkoj kulturi sećanja jer su podstakle mlađe generacije da preispituju vladajuće istorijske revizije i uspostave kritički dijalog, a mogu se shvatiti i kao oživljavanje socijalističke utopijske paradigme i nade u mogućnost ponovnog osvajanja pravde i ljudskog dostojanstva. Da li mislite da postoji potreba stranačkog obnavljanja i udruživanja antisistemske levice na postjugoslovenskom prostoru, kao ispravnog načina rešavanja identitetskog i bitno ljudskog pitanja dehumanizovanih tranzicionih gubitnika, i da li je ta ideja uopšte ostvariva i kako u sadašnjem istorijskom kontekstu, s obzirom na kolektivnu klasnu neosvešćenost, porobljenost većine u partokratsko-klijentelističko-bankarskom poretku, mirenje s dominantnom logikom preživljavanja u koloniji, političku apatiju i beznađe, iseljavanje mladih, ali i spremnost režima i njegovih mentora da istinsku opoziciju sistemu neutrališe kupovinom, ucenama, ubistvima, ili nekom novom Obznanom?

Midhat: Ne bavim se politikom niti sam član bilo koje partije ili političke opcije. Moja generacija, koja je u srcu bila fiskalno konzervativna i socijalno liberalna, je danas minorizirana iz više razloga. Politika je vrlo unosan posao i postoje pravila igre koja se kao javna tajna drže dalje od pravosudnih sistema koji vise iznad glava nama smrtnicima a u potpunosti su na strani vladajućih struktura – ljevice i desnice podjednako. Nemojmo se zavaravati da bilo koja stranka ili koalicija nastala u posljednjih 100 godina ima na prvom mjestu prioriteta bilo šta osim vlastitog samoodržanja. Moje mišljenje je da nam spas leži u fundamentalnoj redefiniciji politike i državnog sistema. Moramo posmatrati politiku kao borilačku vještinu; pravila moraju biti jasno definisana i uklesana u humanističkom kamenu, prvo se mora naučiti kako preživjeti pad prije nego se nauči napad, a bezbjednost i čast vlastitog i protivničkog tima mora biti svetinja. Inače, trajno gubiš pravo na takmičenje. Samo u tom slučaju će društvo postati imuno na kojekakve zakulisne polu-transparentne igre kojima je funkcija politička reanimacija i perpetuacija, a ne dobrobit društva koje se neminovno razvija na lokalnom i globalnom nivou podjednako.

Šta mislite o emancipacijskim mogućnostima i značaju alternativne umetničke i generalno kulturne produkcije, kao bitnog učesnika u ideološkoj i političkoj borbi za promociju ideala i težnji nove levice? U kome na postjugoslovenskom kulturnom prostoru prepoznajete aktere takvih povesnih tendencija i kakva su vaša iskustva o moći umetnosti u bitnom menjanju društvene stvarnosti?

Midhat: Umjetnost je oduvijek bila univerzalni jezik komunikacije među ljudima, zajedno sa matematikom. Ljevica se mora vratiti svojim korijenima među ljudima koji znaju iz prve ruke cijenu hljeba i mlijeka, a kultura se mora vratiti na nivo svakodnevnog života. Ali, najvažnije je da se kreiranje umjetnosti približi široj masi društva umjesto samo konzumacija iste. Najbolja muzika je stvarana u haustorima, kafanama i parkovima a ne na sceni teatra, najbolji art je uvijek izlazio iz skicnih blokova, grafita i murala a ne iz holova likovnih akademija, najbolji glumci su pričali najbolje viceve a nisu najbolje recitovali Šekspira i Ibsena. Te osobe imaju mogućnost i dužnost da kondenziraju paru današnjeg haotičnog javnog mišljenja u nešto pitko i zdravo – bez obzira koliko u tom napitku ima gorčine, suza i surovosti. Jer, predugo smo bili na stabilnoj dijeti slatkih riječi od koje samo postajemo sve docilniji i slijepi.

Service Unavailable

The server is temporarily unable to service your request due to maintenance downtime or capacity problems. Please try again later.

Additionally, a 503 Service Unavailable error was encountered while trying to use an ErrorDocument to handle the request.