Uskoro će se navršiti tri decenije od nasilne dezintegracije SFRJ i kapitalističke tranzicije njenih bivših republika, koja nije donela demokratiju i opšte blagostanje, obećavano od strane desno orijentisanih partija nacionalističke i neoliberalne provenijencije. Naprotiv, od većine prevarenih, opljačkanih i obespravljenih privatizacionih gubitnika, stvorena je dehumanizovana masa siromašnih, obezličenih i besperspektivnih robova u partokratsko-klijentelističkim kolonijalnim poretcima, kojima autoritarno upravljaju ratno-profiterske i tranziciono-mafijaške kompradorske elite.

Piše: Milan Đorđević 

Stoga su u novom milenijumu, kao reakcija nepristajanja na tu dramatičnu istorijsku situaciju, na prostoru bivše Jugoslavije nastali autonomni društveni pokreti i novi politički subjekti, koji su svoje subverzivno i antisistemsko delovanje zasnovali na obnovljenim idejama i vrednostima radikalne levice. Oni se zalažu za socijalnu pravdu i antiimperijalno kolektivno oslobađanje u okviru balkanske federacije samoupravnih radničkih demokratija. Taj strateški programski cilj nastoje da ostvare zajedničkim suprotstavljanjem kolonijalnom pustošenju njihovih zemalja od strane globalnih centara porobljivačkog i izrabljivačkog kapitalističkog mehanizma, pokretanog sebičnošću i nezajažljivom pohlepom jednog procenta čovečanstva, u čijoj službi su i autoritarne, kriminalizovane i antinarodne postsocijalističke vladajuće klase. Za realizaciju njihovih namera, sadržanih u buđenju nade u mogućnost uspešnog stranačkog organizovanja i internacionalnog mobilisanja radničke klase, u cilju njenog oslobađanja od okova i stvaranja boljeg sveta, od presudnog značaja je i borba u polju kulture protiv dominantnih nacionalističkih i neoliberalnih ideoloških manipulacija.

Obrazovni sistem, režimski mediji, lumpeninteligencija i drugi proizvođači vladajućeg kulturnog modela imaju zadatak da idejno i vrednosno oblikuju porobljenu i poniženu većinu u duhu fatalističkog mirenja i saživljavanja sa postojećim „bezalternativnimˮ poretkom. Funkcija te mentalne društvene nadgradnje je da reprodukuje vladajuće materijalne odnose sprečavanjem klasnog osvešćivanja većine, kojoj se u zamenu za život dostojan čoveka nude nacionalistički mitovi o slavnoj prošlosti, kapitalističke bajke o preduzetništvu i religijske priče o pravdi na drugom svetu.

Poput socijalno i politički angažovane umetnosti i posebno umetničke muzike, kreirane klasičnim i savremenim tehnološkim sredstvima na ideološkim pozicijama socijalističke levice, rokenrol je od nastanka do danas, u svom izvornom idejno-vrednosnom kodu i stvaralačkoj praksi konceptualno artikulisane buke, sadržao snažan i društveno uticajan humanističko-emancipatorski potencijal. Ispoljavao ga je u javnoj kritici i pobuni, umetnošću reči sjedinjene s zvukom, protiv rasizma, militarizma, socijalne nepravde, konzumerizma, imperijalizma, fašizma i ostalih brojnih negativnih pojava kapitalističkog društvenog sistema. Stoga bi i danas, u vreme globalne krize muzičke industrije izazvane pandemijom Kovid-19, u svom sadržajnom bogatstvu i nekomercijalizovanom vidu, u sinergiji sa srodnim muzičkim žanrovima, umetničkom i teorijskom produkcijom, možda mogao dati doprinos stvaranju alternativnog kulturnog modela i borbi nove levice za stvaranje boljeg sveta na drugačijim socio-ekonomskim, idejnim i vrednosnim postavkama.

Osnovni ciljevi serijala kratkih intervjua pod naslovom „Nova levica – angažovana muzika i kulturaˮ, urađenih sa više ili manje istaknutim stvaraocima različitih generacija, koji su sačuvali lični i profesionalni integritet, a ideje i vrednosti levice su im bliske, sadržani su u suprotstavljanju nacionalističkim istorijskim revizijama jugoslovenske prošlosti, artikulisanju stavova o potrebi stvaranja radničke partije u Srbiji i mogućoj ulozi muzike i generalno alternativne kulturne produkcije u njenoj popularizaciji i borbi na ideološkom planu.

Odrasli ste u etnički mešovitoj partizanskoj porodici i formirali nepokolebljiv karakter na socijalističkoj idejnoj i vrednosnoj orijentaciji, koju ste beskompromisno, borbeno i požrtvovano branili u kulturnoj javnosti svojim bogatim književnim, publicističkim i teorijskim delima, zaključno sa novom knjigom „Lijeve greške, kao i u brojnim izjavama i intervjuima datim za elektronske i štampane medije. Od početka 90-ih do danas, pripadate, nažalost, politički marginalizovanoj grupi vrsnih intelektualaca koja se dosledno suprotstavljala neofašizmu, militarizmu, autoritarizmu, kapitalizmu i njihovim destruktivnim socijalnim posledicama koje predstavljaju negaciju većini njenog ljudskog i građanskog dostojanstva. Ko su, po vama, glavni krivci i šta su stvarni razlozi za uništenje SFRJ i vladajuće kulturno hegemonijske revizije njene prošlosti? Ako uvažimo sve njegove mane i nedostatke, koja civilizacijska dostignuća socijalističkog društvenog uređenja, u kojima je uživala vaša generacija, su poništena u tranzicionom procesu, a smatrate da bi trebala da budu obnovljena i da li je uopšte moguće ostvariti tu zamisao?

Goran: Hajde da odgovorim sasvim kratko – za našeg života, a iz mnogo razloga, to neće biti moguće. Poslovica uči – što jedna budala uništi sto pametnih ne može popraviti, a ovdje je bilo angažovano više od sto budala.

Pretpostavljam da ste upoznati sa postojanjem i delovanjem Levice u Sloveniji i Radničke fronte u Hrvatskoj, kao i da ste čuli za transformaciju srbijanske SDU u Partiju radikalne levice. Da li mislite da postoji potreba stranačkog obnavljanja i udruživanja autentične levice na ex-YU prostorima, da li bi trebala da bude radikalna, i da li je ta ideja ostvariva u sadašnjem istorijskom kontekstu, s obzirom na kolektivnu klasnu neosvešćenost, porobljenost većine u partokratsko-klijentelističko-bankarskom poretku, mirenje s dominantnom logikom preživljavanja u koloniji, političku apatiju i beznađe, iseljavanje mladih, ali i spremnost režima i njegovih mentora da istinsku opoziciju sistemu neutrališe kupovinom, ucenama, ubistvima, ili nekom novom Obznanom?

Goran: U ovom pitanju krije se ne samo mnogo potpitanja, nego i posve konkretnih odgovora. Nisam optimista, a nipošto ne bih htio da svoj pesimizam prelijem na mlade, koji po prirodi stvari očekuju nešto od života. Umorile su me godine i silni porazi pa opet nemam pravo na defetizam jer kad pomislim na generaciju svojih roditelja, na heroje koji su po Igmanu na minus trideset gazili po snijegu (da bi pri kraju doživjeli krah svih svojih iluzija), svi moji gubici učine mi se ništavnim.

Na dobar dio pitanja sa kojima se današnja (lijeva) generacija muči ne bih umio odgovoriti a da ne pogriješim. Napokon, bio sam bliski prijatelj Ivice Račana i o svemu tome smo vodili duge razgovore (i slažući se i ne slažući se). Ovo što se u Hrvatskoj zbiva daje odgovor na te dileme, svađe, prepirke i nesporazume, a ni u Srbiji nije drugačije. Ni nekad, ni sad kad je ovdje obnovljena vlast desnice.

Da li pratite aktuelnu domaću i regionalnu muzičku i generalno umetničku produkciju i šta mislite o mogućnostima i značaju njenog socijalnog i političkog angažovanja u današnje vreme, kao oblika i dela alternativne kulturne borbe za promociju vrednosti i ciljeva nove levice, koja utopijski nastoji da promeni vladajući idejni i materijalni poredak stvarnosti i povesno ostvari socijalno pravednije društvene odnose? Kakva su vaša iskustva o moći angažovane umetnosti u popravljanju i bitnom menjanju istorijske stvarnosti?

Goran: Ako u tom poslu nisu uspjeli bolji od nas (na primjer Miroslav Krleža i Marko Ristić) kako očekivati da će to poći za rukom čemernoj postojećoj kulturnoj produkciji? Ne kažem da ni nakon pomenutih nije bilo vrhunskih postignuća (i u našoj generaciji – npr. Sidran: Sjećaš li se Bebi Dol?), ali misao epohe na brdovitom Balkanu cvjetala je i propala prije nas. Kao u antičkoj Tebi, pobijedili su Epigoni.